Wat doet de klimaatverandering met het risico van teken, vlooien en andere parasieten in jouw buurt?

Dit is wat je moet weten – en hoe je kunt reageren.

We zijn ons er allemaal van bewust dat de winters korter worden, de lente eerder begint en de zomers heter worden.

Deze veranderingen hebben natuurlijk grote gevolgen voor ons, maar ze beïnvloeden ook de parasieten die onze huisdieren bedreigen.

Waarom teken en andere parasieten die katten en honden besmetten hiervan profiteren?

Parasieten zoals teken, vlooien en muggen fungeren als ‘vector’ voor een reeks ziekteverwekkers.

Met andere woorden, deze parasieten pikken een ziekteverwekker op wanneer ze een besmet dier bijten en geven die door wanneer ze hun volgende gastheer vinden.

Voor meer informatie over vectoren, bekijk deze korte en informatieve video.

Parasieten kunnen niet op eigen kracht grote afstanden afleggen, maar ze kunnen allemaal ‘meeliften’ over honderden kilometers, ofwel in de vachten van dieren of met vrachtverkeer.

Vroeger werd hun verspreiding beperkt door milieufactoren. Deze parasieten geven doorgaans de voorkeur aan warme, vochtige omgevingen, dus kunnen ze sterven of inactief worden wanneer het weer te koud wordt.

Tegenwoordig kunnen door de opwarming van de aarde sommige van deze soorten het hele jaar door actief blijven, zelfs in perioden die eerder als te koud werden beschouwd.

En niet alleen dat; ze kunnen ook overleven wanneer ze worden ‘gedropt’ in nieuwe gebieden, zelfs in gebieden die voorheen ongeschikt waren.

In reactie op deze trend merkt diergezondheidsexpert Fernando Fariñas op:

“De stijging van temperatuur en vochtigheid zal van invloed zijn op de toename van vectorziekten.”

Hier vind je meer informatie over de verspreiding van verschillende soorten vectoren:

Teken: meer dan een seizoensgebonden plaag

Teken zijn spinachtigen, oftewel verwant aan spinnen. Ze kunnen zo klein zijn als een bloemzaadje en zo groot als een boon. En ze hebben het bloed van een gastheer nodig om hun levenscyclus te voltooien.

Teken fungeren als vectoren voor verschillende ziekteverwekkers, waaronder Babesia, Anaplasma en Ehrlichia. Elk van deze ziekteverwekkers kan grote schade aanrichten bij onze huisdieren en in sommige gevallen fataal zijn.

Tot voor kort spraken veel experts van een ’tekenseizoen’: het warme deel van het jaar waarin teken gedijen. De grenzen van deze periode vervagen echter. Mildere herfsten en winters zorgen ervoor, in combinatie met het vroege begin van de lente, dat teken op sommige plaatsen het hele jaar door actief kunnen blijven.

In koudere gebieden komt de vorst die normaal gesproken het tekenseizoen zou beëindigen later en eindigt eerder. Tegelijkertijd is de natuurlijke grens van teken verschoven: enkele exotische soorten gedijen nu in Noord-Europa, in landen die voorheen buiten bereik waren.

Tegenwoordig kun je zelfs teken vinden in de Oostenrijkse Alpen op plaatsen hoger dan 2000 meter boven zeeniveau. Deskundigen denken dat verspreiding naar grote hoogtes het gevolg is van minder sneeuwbedekking en de aanwezigheid van dichtere begroeiing, wat zorgt voor een bredere verspreiding van wilde gastheren zoals herten.¹

Zandvliegen: verspreiden naar het noorden

Zandvliegen zijn bijtende insecten, vergelijkbaar met muggen. Net als teken kunnen ze verschillende ziekteverwekkers overdragen, met name Leishmania – een parasiet die bij onze huisdieren een ziekte kan veroorzaken die kan leiden tot verschillende klachten, van huidschade en haaruitval tot orgaanfalen.

Zandvliegen komen veel voor in het Middellandse Zeegebied, waar ze het hele jaar door actief zijn. Onlangs zijn ze echter ook gemeld in Duitsland en andere noordelijke Europese landen.

Naast het verspreiden naar het noorden, beginnen zandvliegen ook op hogere hoogtes te gedijen. Zandvliegen worden nu gevonden op hoogtes van meer dan 1000 meter boven zeeniveau.

Alsof dat nog niet genoeg was, kunnen zandvlieglarven in de grond overwinteren als de sneeuwbedekking oppervlakkig blijft. Dit betekent een groter besmettingsgevaar voor huisdieren en andere dieren.

Muggen: vliegen verder en hoger

Sommige muggen staan bekend om het verspreiden van malaria bij mensen. Maar ook aan onze huisdieren kunnen ze verschillende ziekteverwekkers doorgeven. Denk hierbij aan hartworm – een kleine parasiet die organen van de gastheer kan verstoppen.

Verschillende muggensoorten zijn gemeld in Europa en onlangs is er een nieuwe en invasieve soort opgedoken – de Aziatische tijgermug.  

Dit insect komt oorspronkelijk voor in tropische regio’s, maar door de stijgende temperaturen is het nu te vinden in grote delen van Europa, zelfs in België en Nederland.

Tegelijkertijd veroorzaakt zware regenval – een ander gevolg van de klimaatverandering – overstromingen, waardoor de perfecte broedomgeving voor muggen ontstaat.

Hoe kan je erop reageren?

Denk het hele jaar door aan de bescherming van je trouwe viervoeter, op maat, in samenwerking met je dierenarts. Door je dierenartsenpraktijk te bezoeken, krijg je deskundig advies afgestemd op je huisdier, je gezin en je levensstijl.

Om het advies van de dierenarts te ondersteunen, kan je ook proberen om zelf op de hoogte te blijven van de verspreiding van parasieten en de bescherming van jouw huisdieren.

1. Medlock, J. M., Hansford, K. M., Bormane, A., Derdakova, M., Estrada-Peña, A., George, J. C., Golovljova, I., Jaenson, T. G. T., Jensen, J. K., Jensen, P. M., Kazimirova, M., Oteo J. A., Papa, A., Pfister, K., Plantard, O., Randolph, S. E., Rizzoli, A., Santos-Silva, M. M., Sprong, H., … , & Van Bortel, W. (2013). Driving forces for changes in geographical distribution of Ixodes ricinus ticks in Europe. Parasites & Vectors, 6(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/1756-3305-6-1