Je eigen veulen fokken

Het is de droom van veel eigenaren: een veulentje fokken uit je eigen merrie. Het voorjaar begint en je merrie wordt weer hengstig. De dierenarts komt langs om je merrie te scannen; is ze al klaar om geïnsemineerd te worden? Daarna is het wachten… Is je merrie drachtig? En blijft ze dat ook? Op weg naar een gezond veulen!

Voor veel eigenaren is het vroege voorjaar het ideale geboortetijdstip voor een veulen, vooral met het oog op de veulenkeuringen en de toekomstige sportcarrière van een paard. Sommige merries worden, afhankelijk van de daglengte en het weer, dat ieder voorjaar verschilt, pas laat in de lente hengstig. De meeste merries zijn niet cyclisch tijdens de winterperiode. Voor een fokker die graag een vroeg veulen wil kan deze seizoensgebondenvruchtbaarheid in combinatie met een lange draagtijd van 11 maanden de wens van een vroeg veulen bemoeilijken.

In het vroege voorjaar zijn veel merries niet mooi ‘cyclisch’: ze hebben nog geen regelmatige,

voorspelbare hengstigheid. Dit kan zich bij jouw merrie op verschillende manieren uiten:

• Je merrie wordt niet of onvoldoende hengstig;
• Je merrie wordt onregelmatig hengstig:

langere of kortere hengstigheid of met verschillende intervallen, vooral die langere periodes met uiterlijke hengstigheid is kenmerkend in het voorjaar

• Je merrie krijgt geen eisprong

Dekken in het vroege voorjaar

De voorjaarsovergang, waarin de merrie onregelmatig of lang hengstig is of geen eisprong heeft, kan een probleem zijn als je een vroeg veulen wenst en je merrie vroeg in het jaar wil laten dekken.

Gelukkig kan je dierenarts helpen bij het realiseren van een vroege drachtigheid en dus een vroeg veulen voor het volgende jaar! Vraag je dierenarts om advies.

Probleemgedrag bij de merrie door hengstigheid

De langdurige, onregelmatige of onvoorspelbare hengstigheden in het voor- en najaar kunnen ook leiden tot probleemgedrag bij de merrie en frustraties bij de (wedstrijd)ruiter. Wist je dat je de hengstigheid effectief kan onderdrukken? Vraag je dierenarts naar de mogelijkheden.

Hormonen toedienen?

Soms kan het nodig zijn, om hormonen toe te dienen. Laat je dierenarts je adviseren. Hormonen kunnen helpen om

• de hengstigheid te onderdrukken
• een dracht te ondersteunen
• een eisprong op te wekken
• je merrie hengstig te krijgen, wanneer zij opnieuw gedekt moet worden

de cyclus van een donor- en draagmerrie te synchroniseren voor embryotransplantatie

Het onderdrukken van de hengstigheid

Wanneer een merrie hengstig is maakt zij veel vrouwelijke geslachtshormonen aan zoals oestrogenen. Deze hormonen zorgen onder andere voor het vertonen van hengstigheidsgedrag. Het kan soms lastig zijn indien de merrie overmatige uitwendige tekenen van hengstigheid vertoont, bijvoorbeeld op concours, in de kudde of gewoon tijdens het rijden in de nabijheid van andere paarden. Het kan dan gewenst zijn om de hengstigheid te onderdrukken. Vraag je dierenarts naar de mogelijkheden.

Extra ondersteuning van een dracht

Onder normale omstandigheden kan een gezonde merrie zelf prima voorzien in de progesteronbehoefte. Soms blijkt tijdens het rectaal onderzoek van de dierenarts dat er indicaties

zijn voor bepaalde risico’s bij het voortbestaan van de dracht, waardoor het voordelig kan zijn om de merrie tijdens de dracht extra progesteronachtige stoffen te geven. Progesteron is een hormoon dat essentieel is om de dracht te onderhouden. Het bepalen van het progesterongehalte in het bloed kan hierbij helpen. Bespreek dit met jedierenarts!

Insemineren op de eisprong

Om de kans op dracht van een merrie te verhogen kan het handig zijn om de timing van inseminatie zo optimaal mogelijk te maken. Ook bij het gebruik van exclusief of buitenlands sperma is het ideaal wanneer de merrie slechts eenmaal insemineerd hoeft te worden, liefst dichtbij de eisprong. Naast het regelmatig scannen van de geslachtsorganen en het monitoren van het verloop van de hengstigheid kan de dierenarts gebruik maken van middelen/hormonen, die lijken op hormonen die de hersenen van het paard normaal ook aanmaakt om een ovulatie te bewerkstelligen. Je dierenarts kan aangeven wat voor jouw merrie het meest geschikt is.

Het verkorten van de cyclus

Wanneer een merrie geveulend heeft of als je net te laat bent met insemineren,omdat de merrie zojuist al een eisprong gehad heeft, wil je de cyclus misschien verkorten. Dit kan met prostaglandines, lichaamseigen weefselhormonen die op veel plaatsen in het lichaam voorkomen. Door de werking van dit hormoon gaat het gele lichaam in regressie zoals dat heet en wordt de merrie weer hengstig.

Het synchroniseren van donor en draagmoeder

Bij het uitvoeren van embryo transplantatie of Ovum Pick Up (OPU)/ICSI wordt een embryo van een donormerrie geplaatst in de baarmoeder van een draagmerrie, een ontvangster. Hierbij is het belangrijk dat een embryo verder door kan groeien in een daarvoor geschikte baarmoeder van deze draagmerrie. Onder optimale omstandigheden loopt de leeftijd van het embryo min of meer synchroon met het stadium van de cyclus van de draagmerrie. Om een embryo aan te laten slaan in een draagmoeder is het van groot belang dat de baarmoeder schoon is en de hormonale cyclus nauwkeurig wordt vervolgd. Naast het regelmatig en secuur scannen van de draagmoeder kan soms hormonale sturing van de cyclus wenselijk zijn om donor (embryo) en draagmoeder zo goed mogelijk synchroon te laten lopen.

Het is al bij al best bijzonder wanneer een merrie hengstig wordt, goed drachtig wordt en vervolgens ook nog een gezond veulen op de wereld zet. Een mooie uitdaging die soms het nodige geduld vraagt van de eigenaar, maar de geweldige ervaring van een eigen veulentje maakt dit alles meer dan waard!

BNL-NON-220500008