Waarom zijn uitwendige parasieten gevaarlijk voor de gezondheid van onze huisdieren?

Wat weet jij eigenlijk echt over de risico’s van parasieten, zoals vlooien, voor de gezondheid van je huisdier?

Veel mensen denken dat teken, vlooien en andere uitwendige parasieten alleen maar vervelend zijn voor onze huisdieren. Ja, ze zijn vies en irriteren onze honden en katten, maar meer niet, toch?

Toch wel, want deze ongewenste gasten kunnen verschillende serieuze problemen veroorzaken bij onze dierenvriendjes. Wanneer ze ons huisdier bijten, kunnen parasieten verschillende ziekteverwekkers overdragen, waarvan een aantal zelfs dodelijke ziektes kan veroorzaken.

Om onze dieren te beschermen moeten we de parasieten stoppen voordat ze de kans krijgen om ziekteverwekkers over te dragen.

De meest belangrijke uitwendige parasieten

Er zijn verschillende uitwendige parasieten die onze huisdieren bedreigen, maar vooral teken en bloedzuigende insecten (ook wel ‘vectoren’ genoemd) kunnen gevaarlijke ziekteverwekkers overdragen.

In een wetenschappelijk artikel werd het als volgt verwoord:

“Vectorziekten vormen een uiteenlopende groep ziekten, die worden veroorzaakt door veel verschillende ziekteverwekkers die worden overgedragen door geleedpotige vectoren, zoals muggen, vlooien, teken en zandvliegen. Een goede aanpak van deze aandoeningen is belangrijk, voor mens èn dier. Veel van deze ziekteverwekkers zijn namelijk zowel overdraagbaar op mensen als op honden, en die leven vaak in nauw contact samen.¹”

Laten we deze parasieten eens nader bekijken.

Teken

Teken zijn kleine, bloedzuigende spinachtigen die vooral in gebieden met veel gras en bomen leven, maar ook voorkomen in stadsparken. Ze komen op onze huisdieren terecht door in takken, struiken en lang gras te klimmen en over te stappen als een huisdier daarlangs struint en zo tegen de teek aanschuurt.

Teken kunnen een aantal ernstige ziekteverwekkers overdragen, waaronder Babesia, dat bloedarmoede kan veroorzaken en zelfs tot de dood kan leiden; Anaplasma, dat acute koorts kan veroorzaken; en een aantal Rickettsia soorten, die voor zowel mensen als dieren gevaarlijk kunnen zijn. 

Helaas vinden we regelmatig teken op onze honden en katten en zijn deze bloedzuigende spinachtigen door de stijgende temperaturen actiever dan ooit. Nu het weer steeds warmer wordt, begint het tekenseizoen eerder en duurt het langer en komen teken steeds vaker voor in gebieden waar het voorheen te koud voor ze was.

In veel landen zijn teken nu zelfs het hele jaar door een probleem. Om dit op te lossen en onze huisdieren en gezinsleden tegen de ziekteverwekkers die teken kunnen overdragen te beschermen, is het belangrijk om het hele jaar door aan bescherming tegen deze parasieten te denken.

Vlooien

Vlooien zijn vleugelloze en bloedzuigende insecten die vooral op honden, katten en andere kleine huisdieren voorkomen.

Doordat vlooien 100 keer hun eigen grootte kunnen springen, komen ze makkelijk op de vacht van onze huisdieren terecht, die ze vervolgens mee naar binnen nemen. Ook al hebben ze warme temperaturen nodig om te overleven, kunnen we er binnenshuis het hele jaar door last van hebben omdat we onze huizen verwarmen. Terwijl een vlo zich van ei tot volwassene ontwikkelt leeft het in het huis zelf en niet op de huisdieren; dus voor elk vlo die je vindt op je viervoeter, zijn er nog veel meer die na volgroeid te zijn op je huisdier zullen springen. Daarom is het belangrijk dat je je huisdier het gehele jaar beschermt tegen vlooien.

Vlooien kunnen een huidallergie veroorzaken door de allergische reactie op het speeksel van vlooien, wat heel vervelend kan zijn voor je huisdier. Door het constante krabben kunnen de huisdieren hun vacht verliezen en zelfs hun huid verwonden. Vlooien kunnen ook de Bartonella bacterie overdragen die bartonellose kan veroorzaken, ook wel bekend als de kattenkrabziekte. Uit het ‘Big Flea Project’, dat in 2018 in het VK werd uitgevoerd, bleek dat 11% van alle vlooien de bacterie bij zich droegen die kattenkrabziekte kan veroorzaken.² Mensen kunnen de ziekte krijgen wanneer ze in contact komen met dieren die vlooien hebben, door vlooienpoep of door een beet of krab. Daardoor lopen huisdiereigenaren ook een groter risico.³ 

Muggen

Muggen zijn vervelende insecten die we overal ter wereld tegenkomen, met name in warme en vochtige omgevingen, zoals bij meren en moerassen. Hoewel één mug meestal niet meer dan enkele kilometers aflegt, kunnen muggen wel enorm ver reizen als ‘verstekeling’ in vrachtverkeer.

Net als teken profiteren muggen van de stijgende temperaturen. Door het warmere en vochtigere weer kunnen ze op veel meer plekken in Europa beter overleven, ook in landen die voorheen te koud voor ze waren. Verschillende tropische soorten, en dan met name de Aziatische tijgermug, hebben zich in verschillende Europese landen gevestigd.

Algemeen bekend is dat sommige muggen malaria kunnen overdragen op mensen, maar anderen kunnen ook onze katten en honden besmetten met totaal andere ziekteverwekkers, zoals hartworm, een klein worm die de organen van huisdieren verstopt en uiteindelijk zelfs fataal kan zijn.

Zandvliegen

Zandvliegen zijn kleine gevleugelde insecten die lijken op muggen. Zandvliegen komen van nature veel voor in Zuid-Europa, maar we zien ze door de stijgende temperaturen ook noordelijker, zoals in Noord-Frankrijk en Duitsland.^4,5 

Zandvliegen zijn over het algemeen vooral actief rond zonsondergang en kunnen ernstige problemen veroorzaken voor onze huisdieren. Ze kunnen bijvoorbeeld Leishmania overdragen, een ziekteverwekker waar zowel honden als hun baasje last van kunnen hebben en die een ernstige ziekte kan veroorzaken.

Blijf op de hoogte voor de beste bescherming

Zoals we hebben gezien neemt de dreiging van parasieten in Europa toe, met name als gevolg van de stijgende temperaturen.

Als eerste stap om de gezondheid van je huisdieren en gezin te beschermen, raden we aan om met je dierenarts in gesprek te gaan over bescherming op maat tegen parasieten. Je dierenarts is de aangewezen persoon om advies op maat te geven omtrent je huisdier op basis van het ras, de leeftijd, het gedrag, levensstijl en woonplaats.

Daarnaast raden we je aan om deze korte video te bekijken over de risico’s die parasieten met zich meebrengen.

Daarnaast zijn er een aantal specifieke stappen waarmee je je katten en honden kunt beschermen:

• Zorg voor een effectieve behandeling tegen teken. Een langdurige tekenbehandeling voor je kat of hond zorgt ervoor dat de parasieten worden gedood voordat ze de kans krijgen de meeste ziekteverwekkers over te dragen. Denk het hele jaar door aan bescherming van je huisdier.
• Controleer alle ruimten binnenshuis. In alle hoeken en gaten van je huis kunnen zich eitjes, larven en poppen van vlooien bevinden, dus stofzuig ook onder vloerkleden en in de hoekjes van de bank en was de manden en kleden van je huisdieren regelmatig.
• Borstel je huisdier regelmatig. Overweeg een behandeling die je huisdier voortdurend beschermt tegen vlooien. Wanneer je twijfelt kun je altijd je huisdier kammen en kijken of je vlooien tegenkomt. Gebruik hiervoor een speciale vlooienkam en kijk of je kleine zwarte puntjes ziet (vlooienpoep). Wanneer je vlooien ziet, vergeet dan niet dat er meerdere maanden behandeling nodig is om van de vlooien af te komen. 
• Houd je buitenruimten netjes. Teken en muggen kunnen zich ook om je huis schuilhouden, dus houd je buitenruimten schoon en opgeruimd.

Raak niet in paniek wanneer je teken of andere parasieten vindt op je kat of hond. Maak een afspraak met je dierenarts voor een persoonlijk advies.

Voor meer informatie over de risico’s voor onze honden door de stijgende temperaturen en wat jij kunt doen om ze te beschermen, kun je onze op wetenschap gebaseerde gezondheidsgids voor huisdieren downloaden.

1. Dantas-Torres, F., & Otranto, D. (2016). Best practices for preventing vector-borne diseases in dogs and humans. Trends in Parasitology, 32 (1), 43-55. https://doi.org/10.1016/j.pt.2015.09.004

2. Abdullah, S., Helps, C., Tasker, S., Newbury, H., & Wall, R. (2019). Pathogens in fleas collected from cats and dogs: distribution and prevalence in the UK. Parasites & Vectors, 12 (1), 1-10. 

3. Breitschwerdt, E. B., Maggi, R. G., Chomel, B. B., & Lappin, M. R. (2010). Bartonellosis: an emerging infectious disease of zoonotic importance to animals and human beings. Journal of Veterinary Emergency and Critical Care (San Antonio, Tex. : 2001), 20 (1), 8–30. https://doi.org/10.1111/j.1476-4431.2009.00496.x 

4. Aspöck, H., Gerersdorfer, T., Formayer, H., & Walochnik, J. (2008). Sandflies and sandfly-borne infections of humans in Central Europe in the light of climate change. Wiener klinische Wochenschrift, 120 (4), 24-29. https://doi.org/10.1007/s00508-008-1072-8

5. European Centre for Disease Prevention and Control and European Food Safety Authority. (2021). Phlebotomine sandflies maps. ECDC. https://ecdc.europa.eu/en/disease-vectors/surveillance-and-disease-data/phlebotomine-maps